Σπίλοι και αφαίρεσή τους
Οι σπίλοι απασχολούν σχεδόν όλα τα άτομα κάποια στιγμή της ζωής τους. Υπάρχουν κάποιες συχνές απορίες και προβληματισμοί που έχουν άνδρες και γυναίκες που επισκέπτονται το ιατρείο του πλαστικού χειρουργού για να ελέγξουν και να αφαιρέσουν κάποιους από τους σπίλους τους είτε για αισθητικούς λόγους ή για λόγους πιθανής μετάλλαξής τους σε κακοήθεις. Η ενημέρωση και σε αυτά τα θέματα είναι σημαντική γι’ αυτό παρουσιάζουμε απαντήσεις σε κάποιες από αυτές τις απορίες.
Τι είναι ο σπίλος και ποια είναι τα χαρακτηριστικά του;
Σπίλους (ή κοινώς λεγόμενες «ελιές») λέμε τον υπερβολικό πολλαπλασιασμό δερματικών κυττάρων σε διάφορα σημεία στο δέρμα. Οι σπίλοι έχουν διάφορες μορφές. Μπορεί να έχουν τη μορφή επίπεδης πλάκας ή είναι ογκίδια, να είναι μικρής επιφάνειας ή να καλύπτουν αρκετή έκταση, να είναι καφέ (τις περισσότερες φορές), μαύρες, πολύχρωμοι ή αχρωματικοί.
Οι σπίλοι συνήθως εμφανίζονται λίγο μετά τη γέννηση ή τις πρώτες δεκαετίες της ζωής του ανθρώπου. Ένας μέσος ενήλικας έχει περίπου 40 σπίλους σε διάφορα σημεία του σώματός.
Η μεγάλη πλειοψηφία των σπίλων είναι ακίνδυνη για την υγεία του ατόμου και δεν δημιουργούν προβλήματα. Κάποιοι όμως χρειάζονται ειδική προσοχή καθώς υπό ορισμένες συνθήκες μπορεί να μετατραπούν σε κακοήθεια.
Πότε ένας σπίλος είναι επικίνδυνος;
Ένας σπίλος μπορεί να θεωρηθεί επικίνδυνος όταν έχει μεγάλες πιθανότητες να μετατραπεί σε μελάνωμα ή αν έχει ήδη αρχίσει να μετατρέπεται σε μελάνωμα ή κάποιας άλλης μορφής κακοήθεια. Το μελάνωμα αποτελεί μια επικίνδυνη κι επιθετική μορφή καρκίνου, γι’ αυτό κρίνεται απαραίτητη η προσοχή και παρακολούθηση των σπίλων. Η μεγάλη πλειονότητα των σπίλων δεν δημιουργεί πρόβλημα. Υπάρχουν, βέβαια, και κάποιες συνθήκες που αυξάνουν την πιθανότητα μετάπτωσης σε κακοήθεια, όπως πχ η κληρονομικότητα ή η ύπαρξη σπίλων άνω του 1 εκ ή η ύπαρξη σπίλων πάνω από 100 στο σώμα. Σε τέτοιες περιπτώσεις αυξάνεται ο κίνδυνος.
Πως διακρίνουμε ένα φυσιολογικό σπίλο που μετατρέπεται σε επικίνδυνο σπίλο;
Αν υπάρχει στο σώμα σπίλος που είναι χρόνια σε σταθερό σχήμα, χρώμα, περίμετρο κτλ και ξαφνικά διαπιστωθεί ότι άλλαξε πχ. μεγαλώνει, αυξάνει η διάμετρός του, αλλάζει το σχήμα του, κτλ. τότε υπάρχει υποψία ότι ο σπίλος έχει αρχίσει να μετατρέπεται σε δυσπλαστικό. Άλλα συμπτώματα είναι ο κνησμός, η επαναλαμβανόμενη αιμορραγία, το οίδημα, και ο πόνος στην περιοχή του σπίλου. Όταν διαπιστώσουμε κάποιο από αυτά τα σημάδια, η εξέταση από πλαστικό χειρουργό ή δερματολόγο πρέπει να είναι χωρίς καθυστέρηση, διότι υπάρχει πιθανότητα εξέλιξης του σπίλου σε κακοήθεια (ιδίως μελάνωμα) με ιδιαίτερα γρήγορη κι επιθετική εξέλιξη.
Πως μπορεί κάποιος να ελέγξει τους σπίλους;
Άτομα που έχουν αυξημένες πιθανότητες κακοήθους εξέλιξης των σπίλων τους, ιστορικό ηλιακών εγκαυμάτων ιδίως στην ανήλικη ζωή τους ή ιστορικό μελανώματος θα πρέπει να υποβάλλονται σε αυτοεξέταση, μια φορά το μήνα. Μία φορά το χρόνο θα πρέπει να επισκέπτονται πλαστικό χειρουργό ή δερματολόγο για κλινικό έλεγχο από ειδικό και χαρτογράφηση των σπίλων τους.
Άτομα που έχουν φυσιολογικό αριθμό σπίλων χωρίς κανένα σημάδι εξαλλαγής μπορούν να ελέγχουν τους σπίλους τους σε αραιότερα χρονικά διαστήματα.
Σε ποιες περιπτώσεις πρέπει να γίνεται η αφαίρεση σπίλου;
Η αφαίρεση σπίλου γίνεται κυρίως σε 3 περιπτώσεις. Πρώτον, όταν ο σπίλος δείχνει σημάδια εξαλλαγής ή είναι επικίνδυνος για να μεταπέσει σε κακοήθεια. Δεύτερον, όταν δυσκολεύει λειτουργικά το άτομο, εξαιτίας της θέσης ή του μεγέθους του. Τρίτον, όταν ο σπίλος ενοχλεί αισθητικά το άτομο.
Ο παλαιός μύθος ότι «δεν πειράζουμε τις ελιές» είναι όχι μόνο αβάσιμος και λανθασμένος αλλά και επικίνδυνος. Ένας σπίλος πρέπει να αφαιρείται όταν συντρέχουν οι προϋποθέσεις και οι λόγοι που αναφέρθησαν παραπάνω.
Σήμερα, με την πρόοδο της ιατρικής επιστήμης και της τεχνολογίας, ο πλαστικός χειρουργός αφαιρεί το σπίλο αποτελεσματικά, όταν οι προϋποθέσεις το επιτρέπουν γίνεται με λέιζερ χωρίς να αφήνει κανένα σημάδι. Η αφαίρεση των σπίλων αποτελεί μια άμεση και ασφαλή μικροεπέμβαση και δεν πρέπει να διστάζει το άτομο να αφαιρεί τους σπίλους όταν εμφανιστούν σημάδια αλλαγής.
Αν γίνει αφαίρεση σπίλου δεν θα εμφανιστεί ξανά στο μέλλον?
Σπίλος που αφαιρείται πλήρως δεν ξαναεμφανίζεται.
Ποια είναι η καλύτερη χρονική περίοδος για αφαίρεση σπίλων?
Δεν τίθεται θέμα εποχικότητας στην αφαίρεση σπίλων. Οδηγία ή περιορισμός υπάρχει μόνο στις περιπτώσεις αφαίρεσης σπίλου με laser όσον αφορά τη μη έκθεση στον ήλιο της περιοχής αφαίρεσης.
Ποιες μέθοδοι υπάρχουν σήμερα για την αφαίρεσή σπίλων?
Οι σπίλοι μπορούν να αφαιρεθούν με δύο τρόπους: χειρουργικώς ή με laser. Η αφαίρεση γίνεται με τοπική αναισθησία και το άτομο επιστρέφει στο σπίτι του και τις καθημερινές δραστηριότητες. Ο πλαστικός χειρουργός χρησιμοποιεί σύγχρονες τεχνικές και μηχανήματα ανάλογα την περίπτωση, το είδος του σπίλου και τη θέση του. Η πλαστική αποκατάσταση στοχεύει στο να μην υπάρχει εμφανές σημάδι μετά την αφαίρεση του σπίλου.
Από τι εξαρτάται η τεχνική που θα χρησιμοποιηθεί?
Εξαρτάται κυρίως από τη μορφή, το μέγεθος, το σχήμα και την θέση του σπίλου. Στις περιπτώσεις που ο σπίλος είναι ύποπτος και πρέπει να σταλεί για παθολοανατομικό έλεγχο (βιοψία), πρέπει να αφαιρεθεί χειρουργικώς με νυστέρι. Σε περιπτώσεις τέτοιων μεγάλων σπίλων, η τεχνική κατάρτιση του πλαστικού χειρουργού είναι απαραίτητη για την αισθητική και λειτουργική αποκατάσταση της περιοχής αφαίρεσης.
Ποιος είναι ο χρόνος αποθεραπείας?
Πρόκειται για μικρές επεμβάσεις που δεν δημιουργούν προβλήματα ούτε χρειάζονται ιδιαίτερη αποθεραπεία. Αν χρησιμοποιηθούν ράμματα, αυτά αφαιρούνται μετά από 6-7 μέρες. Ο ασθενής μπορεί να επιστρέψει άμεσα στις καθημερινές του δραστηριότητες.